دف یکی از سازهای کوبهای ایرانی است که تنوع زیادی دارد و این تنوع نشان از نقش بالای دف در موسیقی سنتی ایرانی دارد. از نخستین تمدنهای بشری حضور دف در فرهنگ و تاریخ مردم وجود شده است و دف سازی است که ریشه در فرهنگ اصیل ایرانی دارد. دف یکی از سازهای خوب و خوش صدا است و جزو اولین سازهای ساخته شده توسط بشر است. ساز دف شبیه به ساز دایره است ولی صدای ساز دف از دایره بم تر است و اندازه آن از دایره بزرگتر است.
ساز دف شامل یک حلقه چوبی است که پوست نازکی روی آن کشیده میشود. برای تهیه یک ساز دف خوش صدا به صورت اینترنتی و حضوری میتوانید اقدام کنید. برای داشتن راهنمای خرید ساز دف میتوانید از یک استاد دف نواز کمک بگیرید.
تاریخچه دف و نقش آن در موسیقی سنتی
حضور ساز دف در ایران به زمان ایران باستان برمیگردد. در تمدن ایلام در قرنهای هفتم و هشتم قبل از میلاد دف به کار میرفته است. در کشورهای عربی دف چهارگوش به کار میرفته است. دف گرد در مصر سال ۱۳۰۰ قبل از میلاد به کار گرفته شد. در مینیاتورهای دورههای گورکانیان و صفویان دف مشاهده میشود.
در دوران قبل از اسلام در موسیقی ایرانی و کردی دف نقش مهمی داشته است. دف با ذکر و سما آمیخته است و ذکرها با ریتم خاصی در هر مقام اجرا میشوند و به عبارت دیگر هر ذکری مقام خود را دارد و مقامهای دف نامیده میشود. از بین انواع دف میتوان به دف سما، دف طبری، دف حبیبی، دف دربندی، دف راز، دف خدادادی، دف نفیس، دف پرسیس و … اشاره کرد.
قسمتهای تشکیل دهنده ساز دف
دف از یک اسکلت چوبی به شکل دایره ساخته شده است که روی یک طرف آن پوست مصنوعی یا طبیعی کشیده میشود. با ضربه زدن توسط انگشتان دست روی پوسته دف صدای ساز به گوش میرسد. ساز دف جزو سازهایی است که نیازی به کوک کردن ندارد. ساز دف از قسمتهای متفاوتی ساخته شده است. در اینجا به معرفی قسمتهای مختلف ساز دف میپردازیم.
- کلاف اصلی ساز:
اسکلت دف از جنس چوب است که به صورت استوانه و با عرض و ضخامت مشخصی ساخته میشود قطر دایره دف تقریبا ۵۰-۵۵ سانتیمتر است و پهنای ساز هم تقریبا حدود ۵.۵ تا ۶.۵ سانتیمتر میشود.
- طوقهای دف:
دو نوع طوق برای دف موجود است. با توجه به این مطلب که نوازندگان دف دارای شرایط فیزیکی و بدنی متفاوتی هستند دو نوع طوق برای ساز دف ساخته شده است. طوقهای باریکتر برای نوازندگانی مناسب است که دستهای کوچکتری دارند و طوقهای پهنتر مناسب توازندگانی است که دستهای بزرگتری دارند.
- کمانه دف و انواع آن:
تک کمه یکی از انواع کمانههای دف است. همانطور که از نامش پیداست فقط از یک ورقه چوب با صخامت ۱.۵ سانتیمتر در ساخت این کمانه استفاده شده است. برای ساخت یکی دیگر از انواع کمانه از ۲ لایه چوب استفاده میشود که به مدل دوکمه معروف است و ضخامت هر دولایه مجموعا ۱.۵ سانتیمتر میشود. سازهای دارای کمانه تک کمه سبکتر از دو کمهها هستند ولی دوکمهها در مقابل فشاری که به پوست ساز وارد میشود مقاومتر هستند.
- پوست ساز دف:
یکی از نکاتی که برای خرید یک ساز دف خوش صدا باید به آن توجه کرد پوست آن است. برای انتخاب پوست ساز دف میتوانید پوست طبیعی یا مصنوعی را انتخاب کنید. در سازهای با پوست طبیعی از پوست حیواناتی مانند ماهی، بز، بز کوهی، میش، گوسفند و آهو استفاده میشود. صدای ایجاد شده توسط این پوستها یکی نیست و پوست بز و میش صدای زیباتر و دلنوازتری را ایجاد میکنند. پوستهای طبیعی به دلیل حساسیتی که دارند کمتر استفاده میشوند. بیشتر نوازندگان از پوستهای مصنوعی استفاده میکنند و این پوستها نسبت به رطوبت حساس نیستند و کار نوازنده را راحتتر میکنند. هنگام استفاده ازسایتهای مختلف راهنمای خرید ساز دف باید به نکات مهمی توجه کنید تا بتوانید یک ساز دف خوش صدا و خوش دست تهیه کنید.
- گل میخ:
ابتدا روی کلاف دف را توسط جسبی مانند سریش میپوشانند و سپس پوست را روی آن میچسبانند. سپس برای اینکه استحکام آن را بیشتر کنند تعدادی گل میخ که شبیه پونز است را روی آن میکوبند.
- زنجیر یا حلقه دف:
در اطراف دف حلقههایی از جنس آهن، مس و برنج دیده میشود که قطری حدود ۲ سانتیمتر دارند که به صورت ۴تایی روی قلاب نصب میشوند و در هنگام نواختن دف بخشی از صدای آنرا تشکیل میدهد.
- قلاب :
میخهایی با فاصله مشخص در داخل کلاف دف قرار دارد که با زاویهای مشخص کنار هم قرار گرفتهاند و روی آنها زنجیر یا حلقه نصب می شود.
- دستگیره:
دستگیره که نام دیگر آن شستی است یک فرورفتگی در انتهای کلاف ساز است که محل قرار گرفتن شست دست چپ است.
نکات مهمی که در راهنمای خرید ساز دف و برای داشتن یک ساز دف خوش صدا باید به آن توجه کرد
برای تهیه یک ساز دف خوش صدا باید به چند نکته توجه کنید. در زیر به این نکات اشاره میکنیم.
- وجود مهر روی دف:
در راهنمای خرید ساز دف به چندین موضوع اشاره شده است که یکی از آنها وجود مهر روی ساز است. مهر علاوه بر اینکه نشان دهنده مشخصات سازنده ساز است قیمت ساز را هم مشخص میکند. البته حتما باید صدای ساز رو قبل از خرید چک کنید.
- توجه به کمه ساز:
سازهای دف شامل سازهای تک کمه و دوکمه هستند که دوکمهها در برابر فشاری که پوست به آنها وارد میکند مقاومتر هستند. امروزه دفهای جدیدی طراحی و ساخته شده است که به چهل کمه معروف هستند و به لحاظ شکل بصری بسیار زیبا هستند ولی بسیار هم سنگین هستند و برای همه مناسب نیستند.
- توجه به پوست ساز:
یک ساز دف خوش صدا نیازمند پوست مناسب برای ایجاد صدای دلپذیر است. پوست طبیعی نسبت به پوست مصنوعی صدای زیباتری دارد ولی نسبت به دمای سرد یا گرم حساس است. هوای خیلی سرد یا مرطوب باعث میشود پوست خودش را ول کند و صدایی شبیه به دبه تولید میکند. در هوای خیلی گرم هم به پوست فشار زیادی وارد میشود و ممکن است پاره شود.
- برند ساز:
برای داشتن یک ساز خوش صدا که صدایی نزدیک به سازهای اصیل بدهد بهتر است به برند ساز توجه کنید. مدلهای دف شامل رنگهای سفید، خورشیدی، الیت و مشکی است.
- قیمت ساز دف:
قیمت دف بسته به کیفیت آن متفاوت است و برای مبتدیها بازه قیمتی بین ۸۰- ۲۰۰ هزار تومان وجود دارد و برای حرفهایها دفهایی تا ۲ میلیون تومان در بازار موجود است.
کلام آخر
برای تهیه یک ساز دف خوش صدا باید نکات زیادی را در نظر بگیرید و از راهنمای خرید ساز دف استفاده کنید تا سازی با وزن مناسب و خوش صدا تهیه کنید. دف یکی از سازهای اصیل ایرانی است که در مدلهای مختلف در بازار موجود است.
جنس پوسته دف از پوست طبیعی و مصنوعی ساخته میشود و در پوستهای طبیعی پوست بز و میش صدای بهتری ایجاد میکند. اگر تازه کار هستید بهتر است دف هایی با پوست مصنوعی تهیه کنید. زیرا این مدل سازها نسبت به رطوبت و دما کمتر حساس هستند. دف نیازی به کوک ندارد و برای کودکان نیز به راحتی قابل نواختن است.
Recent search terms:
- https://gamavalkharid ir/راهنمای-خرید-ساز-دف/
سلام سازدف های خوبی معرفی کردید
ممنونم من برای بار اول میخوام ساز دف بگیرم ولی تو انتخاب برندش گیر کردم ولی اکثرا همینایی که شما گفتید رو پیشنهاد دادن فروشنده ها هم همین بود پیشنهادشون
بهترین برند دف کدام هست؟ راهنمایی میکنید